Morele dilemma´s in de sport
Omdat ik wel eens de vraag krijg wat ik allemaal bespreek of dat ik voorbeelden kan geven van morele vragen, dilemma's of ethische kwesties binnen de sport, vind je hieronder een (niet volledig) overzicht van dilemma's die ik langs heb zien komen dan wel heb besproken. In bijvoorbeeld een moreel beraad met een team of individueel.
Laatste update: 13-09-2023
 |
Ik hoop dat onderstaande lijst met voorbeelden duidelijk maakt aan welke dilemma's (*) binnen de sportwereld je kunt denken. Wil je meer weten over wat morele vragen precies zijn, dan adviseer ik je dit artikel op Vraagzin.nl te bestuderen. Voor de liefhebber: hieronder vind je allerlei morele dilemma's die om een mening vragen. Om je oordeel. Het zijn geen filosofische vragen naar de inhoud van begrippen (wat is sport, wat is sportiviteit, wat is diversiteit, et cetera).
De meeste vragen heb ik trouwens als gesloten vragen voor je geformuleerd. Het zijn dus vragen die je met een ja of nee lijkt te kunnen beantwoorden. Als startpunt van een gesprek kan dit prettig zijn. Vervolgens ga je natuurlijk wel doorvragen.
Als je gaat doorvragen, laat je indirect doorklinken dat onderstaande morele dilemma's eigenlijk open vragen zijn. En worden de gesprekken ongetwijfeld ook beter. Een vraag als "Mag je kinderen de toegang tot bepaalde sporten ontzeggen?" wordt bijvoorbeeld een stuk interessanter als deze herschreven wordt tot "Onder welke omstandigheden vind je dat je kinderen de toegang tot een bepaalde sport mag ontzeggen?"
Voor de zekerheid: onderstaande lijst is zeker niet volledig. Op mijn Twitteraccount vind je bijvoorbeeld nog meer dilemma's.
Zoals je zult zien, heb ik in een aantal gevallen ook linkjes ter inspiratie achter het morele dilemma toegevoegd. Niet zozeer dat je hier een mening kunt vinden die je zou moeten omarmen, maar ter inspiratie om een beeld te krijgen van de morele kwestie.
Morele dilemma's en ethische kwesties in de sport
- Mag ik kinderen de toegang tot (bepaalde) sport ontzeggen?
- Mag ik kinderen competitief op het hoogste niveau laten strijden?
- Moet je toestaan een kind op alle posities in het team te laten spelen?
- Mag ik reeds bij kinderen beginnen met topsport-selectie op basis van fysieke eigenschappen?
- Mag ik als ouder een kind dwingen een bepaalde sport (wel/niet) te beoefenen?
- Mag een kind minder gewoon les krijgen indien hij of zij sportief getalenteerd lijkt te zijn?
- Moeten sportjongens en sportmeisjes dezelfde uitzonderingspositie kunnen krijgen op scholen? (gezien de verschillen in sportbeoefening / sportgrootte op professioneel niveau)
- Moeten sportcoaches, topsporters, et cetera het goede voorbeeld geven?
- Mag ik als coach een sporter eisen zich te specialiseren?
- Mag ik als coach een sporter dwingen ondanks een blessure zich (zonder diens instemming) op te stellen?
- Mag ik als coach een sporter fysiek dwingen?
- Mag ik als coach een sporter mentaal/geestelijk dwingen?
- Mag ik als coach een sporter aanzetten de regels te breken?
- Moet ik als coach nooit publiekelijk mijn frustraties over een sporter uiten?
- Moet ik als coach ook zorgen voor vermaak, onvoorspelbaarheid en romantiek van het spel? (of is het niet problematisch als ik sporters zie als pionnen die je m.b.v. de wetenschap enkel taakgericht bezig laat zijn)
- In hoeverre moeten vrouwen en mannen gescheiden sporten en competitie houden? Moeten we bijvoorbeeld dit samenvoegen of hebben we bijvoorbeeld nog andere categorieën nodig (bijvoorbeeld een open categorie)? (inspiratie / inspiratie / inspiratie)
- Moet ik aan de mannentak van onze vereniging evenveel energie besteden als aan de vrouwentak? (die afhankelijk van de sport groter of kleiner is)
- In hoeverre mag ik - en wanneer dan - als coach een scheidsrechter beledigen?
- Moet ik eerlijk zijn in interviews als ik vind dat een scheidsrechter niet goed genoeg is?
- In hoeverre zou ik als sporter moeten uitspreken dat ik twijfel aan de partijdigheid van een scheidsrechter?
- Mag ik als sporter - en onder welke omstandigheden - een scheidsrechter beledigen?
- In hoeverre mag ik als scheidsrechter een speler of coach grof aanspreken? Waar ga ik een grens over?
- In hoeverre spreek ik uit dat sporters zich aanstellen?
- In hoeverre mag ik als scheidsrechter in een interview een fout aan een hulpscheidsrechter / lijnrechter toerekenen?
- In hoeverre moet ik fouten in interviews achteraf toegeven?
- Welke technologische middelen moeten we toestaan? Bij zowel het zijn van scheidsrechter als bij wat sporters mogen gebruiken? (Oscar Pistorius als standaardcasus)
- Moet ik me wel op deze manier laten leiden door technologie?
- Mogen bestuurders - zijnde niet-sporters - zich inhoudelijk bemoeien met de aanstelling van coaches?
- Mogen bestuurders zich bemoeien met een opstelling?
- Moet ik evenveel financiën besteden aan het hoogste team als aan de lagere teams (ook al sporten die meer recreatief)?
- Moet ik voor het samengaan met een andere club zijn ondanks de culturele verschillen (van de supporters / leden)?
- Moet ik me verantwoordelijk voelen voor het wangedrag van supporters?
- Moet ik me verantwoordelijk voelen voor wat sommige leden hebben gedaan?
- Moet ik ook buiten het sportterrein rekening houden met dat ik bestuurslid bij een (grote) sportvereniging ben?
- Moet ik afstemmen met andere verenigingen op dit sportpark wat goed is om te doen of moet onze vereniging zijn eigen gangetje gaan? (qua parkeren, qua ...)
- Mogen wij de club nadrukkelijk regionaal insteken of een bepaalde (politieke) kleur geven en in navolging daarvan eisen stellen aan sporters en andere betrokkenen? (als voorbeeld de voetbalclub Athletic Bilbao die van spelers eist dat ze van Baskische komaf zijn en dat ze in het Baskenland zijn opgegroeid; zie voor een interessante reflectie hierop David Papineau, De regels van het spel, hoofdstuk 12)
- Mag ik commerciële afwegingen de opstelling van een team of het spelen van een sporter laten beïnvloeden?
- Moet ik de tv of een omroep wel laten bepalen wanneer een wedstrijd plaatsvindt?
- Zou gokken op sportwedstrijden legaal moeten zijn?
- Mag een sportvereniging een commerciële organisatie zijn?
- Mag een sportvereniging beursgenoteerd zijn?
- Is de veiligheid van het publiek (ook deels) een verantwoordelijkheid van mij als de sporter?
- Is de veiligheid van het publiek buiten het stadion (ook deels) een verantwoordelijkheid voor de club/bestuur?
- Mogen fans alles schreeuwen wat ze willen?
- Hoe moet ik reageren op supportersrellen van "supporters" van mijn eigen club?
- Hoe moet ik reageren op provocaties van supporters?
- Moet ik me iets aantrekken wat supporters van mij vinden?
- Moet ik wel reclame maken voor sport-onvriendelijke producten of producten die ook sporters beter niet kunnen gebruiken (sigaretten, alcohol)
- Mag ik als individuele speler een reclame-uiting weigeren? Is er een grens (bijvoorbeeld een website met pornografie)?
- Moet ik als bestuurslid iedere shirt-sponsor toestaan?
- Hebben wij als bestuurslid de morele plicht dat onze sport voor iedereen te zien is?
- Moet ik gaan staken gezien ....? (Black Lives Matter, racisme, aantal mensen die overleden zijn bij de bouw van het stadion in Qatar, bedrijf x als sponsor ...)
- Zou ik ook naar deze demonstratie moeten gaan?
- Mag ik weigeren in te vallen? (in de laatste minuut, gezien mijn blessure, gezien ...)
- Mag ik vals spelen? De schwalbe bijvoorbeeld: nooit doen?
- In hoeverre mag ik iemand fysiek letsel toebrengen?
- Mag ik een uiting/opdracht voor bepaalde sponsoren weigeren?
- Moet ik altijd plezier uitstralen als sporter? (mede gezien hoe de sponsor wil overkomen)
- Vind ik wel dat ik als sporter gedwongen mag worden bescherming te dragen?
- Moet ik dit medicijnen / vaccinatie wel nemen?
- Moet ik wel of niet toegeven aan doping? (met als belangrijke sportethische vraag die hieraan voorafgaat: wanneer spreek ik van doping? (zie dit artikel voor meer informatie over doping in de sport (incl. argumenten)
- Mag ik weigeren een handtekening te zetten of op de foto te gaan?
- Moet ik voorrang geven aan deze belangrijke wedstrijd of de bevalling van mijn kind? (of andere familiegebeurtenis) (inspiratie die interview met Erik ten Hag)
- Wil ik me als voetballer (of andere sporter) wel laten onderzoeken op hersenschade (of ander fysiek letsel) of wil ik liever als voetballer (of sporter) onwetend blijven? (leestip: Jessica Luther & Kavitha Davidson - Loving Sports When They Don't Love You Back, Dilemmas of the Modern Fan, hoofdstuk 1)
- In hoeverre mag ik mijn tegenstander in verlegenheid brengen? (zie dit artikel voor meer informatie over dit dilemma)
Sport en regels
- Moet ik het eens zijn dat vaker bij onze sport gewisseld wordt? (bijvoorbeeld om te drinken of spelers letterlijk / figuurlijk af te laten koelen)
- Moet ik deze regels ook toepassen bij de jeugd, terwijl ik zie dat het speelgenot minder wordt?
- De wedstrijd gaat niet door tenzij ik een speler opstel die geen licentie heeft: wat doen te doen? (het wordt vast niet gecontroleerd)
- De norm voorziet niet in deze situatie, maar als je kijkt naar de sport, geschiedenis van de sport en de geest van de sport moet ik dit niet toestaan: wat te doen?
- Hoe vaak moet ik waarschuwen voordat ik als jurylid optreed?
- Als ik te streng fluit, merk ik dat sommige supporters / ouders / sporters agressiever worden. Moet ik hier bij het fluiten rekening mee houden?
- We hebben nieuwe regels van de bond opgelegd gekregen, waar niemand zich in kan vinden. Mogen wij ze terzijde schuiven?
- Moet ik een afgesproken regel ook handhaven bij mijn topspeler? (bijvoorbeeld over te laat komen)
- In hoeverre geldt bij een derby tussen twee teams andere regels? Moet je echt iets meer gedogen zoals sommige analisten zeggen?
- Wanneer mag een bal die is teruggegeven aan de tegenstander (zij hadden de bal buiten de lijnen getrapt in verband met een blessurebehandeling) weer overgenomen worden? (misschien erg technisch, maar zie de zaak Levante - FC-Twente)
__________
(*) Je spreekt van een moreel dilemma als er sprake is van een waardenconflict. Dat je eigenlijk twee (of meer waarden) tegelijkertijd wil nastreven, maar eigenlijk moet concluderen dat beide waarden niet samengaan. Neem de morele vraag: Moet je kinderen verplichten dat ze niet koppen met voetbal? Het dilemma is (zwart/wit) hier: veiligheid / gezondheid versus vrijheid / speelplezier. Welke waarden allemaal kunnen conflicteren met elkaar - of meer positief welke waarden je allemaal kunt najagen - vind je hier.
